Co to jest zachowek?
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która chroni najbliższych członków rodziny spadkodawcy przed całkowitym pominięciem w testamencie.
Jeśli spadkodawca rozporządził całym majątkiem na rzecz osób trzecich – np. przyjaciół, fundacji, dalszych krewnych – zstępnym (dzieciom, wnukom), małżonkowi lub rodzicom może przysługiwać roszczenie o zapłatę zachowku.
Kto może żądać zachowku?
Zgodnie z przepisami, prawo do zachowku mają:
-
zstępni spadkodawcy – dzieci, wnuki,
-
małżonek,
-
rodzice – tylko wtedy, gdy nie ma zstępnych.
Warunkiem jest, że dana osoba byłaby powołana do spadku z ustawy, ale została pominięta w testamencie albo otrzymała zbyt małą część majątku.
Przykład:
Ojciec zapisał cały majątek bratu, pomijając swoje dzieci. W takiej sytuacji dzieciom przysługuje roszczenie o wypłatę zachowku.
Ile wynosi zachowek?
Wysokość zachowku zależy od:
-
wartości udziału, jaki przysługiwałby danej osobie w dziedziczeniu ustawowym,
-
oraz od tego, czy jest to osoba małoletnia lub trwale niezdolna do pracy.
Zasadniczo zachowek wynosi:
-
1/2 wartości udziału spadkowego – dla osób pełnoletnich i zdolnych do pracy,
-
2/3 wartości udziału spadkowego – dla osób małoletnich i niezdolnych do pracy.
Jak dochodzić zachowku?
Uprawniony do zachowku może:
-
zażądać zapłaty określonej kwoty pieniężnej od osoby, która odziedziczyła spadek lub otrzymała znaczącą darowiznę od spadkodawcy,
-
złożyć pozew o zapłatę zachowku w sądzie, jeśli sprawa nie zostanie rozwiązana polubownie.
Termin na dochodzenie zachowku wynosi 5 lat od ogłoszenia testamentu.
Rola notariusza i kancelarii notarialnej
Choć notariusz nie orzeka o zachowku, to jego rola jest istotna w:
-
sporządzaniu testamentów i doradzaniu, jak uniknąć konfliktów spadkowych,
-
informowaniu o skutkach rozporządzenia majątkiem w testamencie,
-
poświadczeniu dziedziczenia, co bywa podstawą do obliczenia zachowku.
Kancelaria notarialna może też pomóc w ustaleniu wartości spadku i doradzić, czy i w jakim zakresie zachowek przysługuje.