Swoboda testowania a ochrona najbliższych
Testament to dokument, w którym spadkodawca wyraża swoją wolę dotyczącą podziału majątku po śmierci. Prawo spadkowe w Polsce opiera się na zasadzie swobody testowania – czyli możliwości dowolnego rozdysponowania majątku.
Jednak ta wolność nie jest absolutna. Istnieje mechanizm prawny, który chroni interesy najbliższych – zachowek.
Zdarza się więc, że testament – mimo że zgodny z wolą spadkodawcy – może zostać ograniczony przez roszczenia o zachowek. W tym sensie mówimy o ingerencji w testament.
Czym jest zachowek?
Zachowek to roszczenie pieniężne przysługujące osobom bliskim spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniej, niż wynikałoby z dziedziczenia ustawowego.
Do grona uprawnionych należą:
-
zstępni (dzieci, wnuki),
-
małżonek,
-
rodzice (jeśli brak zstępnych).
Wysokość zachowku to zazwyczaj:
-
1/2 udziału spadkowego, gdy uprawniony jest pełnoletni i zdolny do pracy,
-
2/3 udziału, gdy jest małoletni lub niezdolny do pracy.
Czy zachowek ogranicza testament?
Tak – i to wprost. Nawet jeśli spadkodawca świadomie pominął w testamencie najbliższych, to nie pozbawia ich automatycznie prawa do zachowku.
Z punktu widzenia prawa, zachowek działa jak tarcza ochronna – chroniąca członków rodziny przed całkowitym wykluczeniem z majątku spadkowego.
Przykład:
Ojciec zapisuje w testamencie cały majątek swojemu przyjacielowi. Córka, jako zstępna, ma prawo żądać wypłaty zachowku w pieniądzu – nawet jeśli nie została wspomniana w testamencie.
Jak uniknąć sporów o zachowek?
Notariusz może odegrać kluczową rolę w:
-
przygotowaniu testamentu zgodnego z prawem i wolą spadkodawcy,
-
doradzeniu, jakie rozwiązania ograniczą roszczenia o zachowek (np. wydziedziczenie, zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia),
-
wskazaniu konsekwencji dla każdej decyzji majątkowej.
Kancelaria notarialna to miejsce, gdzie spadkodawca może otrzymać profesjonalną pomoc w uregulowaniu swojej sytuacji majątkowej, by uniknąć konfliktów w rodzinie.